اصول طراحی سرنسخه پزشکی

سرنسخه پزشکی، صرفا یک برگه کاغذ برای نوشتن نسخه دارو یا دستورات پزشکی نیست؛ بلکه اولین نمای بصری از هویت و اعتبار پزشک در ذهن بیمار است. هرچه نسخه حرفه‌ای‌تر باشد و اصول طراحی سرنسخه پزشکی در آن کامل تر رعایت شده باشد، بیمار به پزشک راحت تر اعتماد می‌کند. هرچند که این تنها عامل اعتماد بیمار به پزشک نیست، اما بسیار تاثیرگذار است.

سرنسخه علاوه بر ثبت اطلاعات دقیق درمانی، بازتابی از نظم، حرفه‌ای بودن و حتی شخصیت پزشک هم هست. از این رو، طراحی اصولی سرنسخه پزشکی نقش مهمی در ایجاد اعتماد بین پزشک و بیمار ایفا می‌کند و می‌تواند حتی بر تجربه ذهنی بیمار از روند درمان اثرگذار باشد. در این مقاله از مجله تخصصی چاپاتو به بررسی دقیق اصول طراحی سرنسخه پزشکی می‌پردازیم، از الزامات قانونی تا زیبایی طراحی گرافیکی. یکی از کاربردهای چاپ افست، چاپ سرنسخه پرشکی یا سربرگ اداری در تیراژ بالاست که سامانه چاپ آنلاین چاپاتو، از طراحی تا تحویل را با بهترین کیفیت و قیمت انجام می‌دهد.

سرنسخه تحریر 80 گرم A4 با سرچسب 1,165 تومان

سرنسخه تحریر 80 گرم A5 با سرچسب 660 تومان

چه مواردی در سرنسخه باید چاپ شوند؟

سرنسخه پزشکی از نظر وزارت بهداشت باید شامل اطلاعاتی مشخص و قانونی باشد. اما نکته اینجاست که فراتر از الزامات رسمی، یک طراحی حرفه ای باید ترتیب، خوانایی و نظم اطلاعات را هم رعایت کند.

اطلاعات ضروری در سرنسخه پزشکی

یک سری اطلاعات از پزشک و بیمار و سایر موارد هست که الزاما باید در سرنسخه چاپ یا نوشته شود. پس یا باید به صورت آماده و پیشفرض چاپ شود، یا باید فیلد مخصوصی برای آن در نظر گرفته شود تا با خودکار توسط پزشک نوشته شود.

• نام و نام خانوادگی پزشک
• شماره نظام پزشکی
• تخصص پزشک
• آدرس مطب، شماره تماس
• محل درج تاریخ، نام بیمار و شماره پرونده
• محل نوشتن نسخه ( Prescription Area )
• محل امضا و مهر پزشک

پرهیز از طراحی شلوغ سرنسخه

فرض کنید بیمار در شرایط اضطراب و نگرانی به مطب مراجعه کرده است؛ خوانا بودن نسخه و اطلاعات تماس، از سردرگمی‌های بعدی جلوگیری می‌کند. به خصوص در نسخه‌های دست نویس، فاصله گذاری مناسب، چاپ با کیفیت و استفاده از رنگ و فونت استاندارد نقش مهمی در خوانایی ایفا می‌کند.

اصول گرافیکی طراحی سرنسخه پزشکی

بر خلاف تصور عموم، طراحی سرنسخه نباید فقط توسط چاپخانه یا طراح گرافیک و بدون آگاهی زمینه‌ای نسبت به سرنسخه های پزشکی انجام شود. چرا؟ چون ترکیب بندی گرافیکی اشتباه می‌تواند منجر به نارضایتی بیماران یا حتی بروز خطاهای دارویی شود.

فونت، اندازه و رنگ متن برای چاپ سرنسخه پزشکی

• فونت پیشنهادی: B Nazanin ،  B Lotus ،  B Titr

• اندازه اطلاعات تماس: حداکثر 10p برای فضای خالی مناسب

• رنگ: رنگ‌های آبی، سرمه‌ای یا خاکستری روشن، رایج هستند چون حس اعتماد و رسمی بودن را به مخاطب می‌دهند.

+از رنگ‌های قرمز یا سبز پررنگ خودداری کنید، مگر برای تاکید بر موارد خاص.

لوگو یا برندینگ شخصی پزشک

اضافه کردن یک لوگوی ساده یا QR کد که مثلا به پرونده الکترونیک بیمار متصل شود، باعث می‌شود سرنسخه بسیار حرفه ای‌تر باشد.

ترکیب بندی عناصر در طراحی سرنسخه پزشکی

می‌توان گفت یکی از مهم ترین اصول طراحی سرنسخه پزشکی، ترکیب بندی در طراحی عناصر در آن است. بیایید بررسی کنیم چرا ترتیب مناسب اجزای نسخه مهم است؟ تصور کنید بیماری که نسخه را به داروخانه می‌برد، دنبال کدام اطلاعات است؟ اول اسم پزشک؟ تاریخ؟ یا خود نسخه دارویی؟

پیشنهاد چیدمان مناسب برای طراحی سرنسخه پزشکی:

این ساختار بر پایه تجربه پزشکان و بازخورد داروخانه‌ها شکل گرفته است. مرتب بودن نسخه، حتی در نسخه‌های دست نویس، باعث کمتر شدن اشتباه در خواندن نسخه و دارو می‌شود.

الزامات قانونی طراحی سرنسخه پزشکی

طبق دستورالعمل‌های سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت، رعایت بعضی الزامات در طراحی و چاپ سرنسخه الزامی است:

1. درج شماره نظام پزشکی
2. اجتناب از تبلیغ مستقیم یا شعار تجاری
3. درج کامل آدرس، شهر و کد پستی
4. استفاده از زبان فارسی در تمام اطلاعات

در سال‌های اخیر، بعضی از پزشکان به خاطر درج شعار تبلیغاتی مثلا «درمان تضمینی بدون جراحی» در سرنسخه‌ها مورد تذکر قرار گرفتند. پس رعایت الزامات قانونی نه فقط اعتبار حرفه‌ای، بلکه امنیت شغلی پزشک را هم تضمین می‌کند.

استفاده از فناوری در طراحی سرنسخه پزشکی

در بعضی از سرنسخه ها، پزشکان از QR کد برای اتصال به پرونده الکترونیکی بیمار، نوبت دهی آنلاین یا حتی سوابق آزمایشگاهی استفاده کرده‌اند. بعضی از مزایای استفاده از فناوری در سرنسخه:

• تسهیل در دسترسی بیمار به سوابق
• کاهش نیاز به تماس تلفنی
• حرفه‌ای‌تر شدن سرنسخه

نکته: این موارد نیازمند هماهنگی با مراکز چاپ و سیستم‌های پرونده داری دیجیتال است. بهتر است کیو آر کد در پایین سرنسخه یا پشت آن انجام شود تا از شلوغی طراحی جلوگیری شود.

خطاهای رایج در طراحی سرنسخه پزشکی

چه اشتباهاتی معمولا در طراحی سرنسخه های پزشکی دیده می‌شود و چگونه می‌توان آنها را اصلاح کرد؟ خطاهای متداول در طراحی سرنسخه:

• استفاده از فونت‌های فانتزی یا ناخوانا
• عدم رعایت فاصله مناسب بین اجزای طرح
• شلوغی بیش از حد با اطلاعات غیر ضروری
• عدم درج شماره نظام پزشکی یا آدرس دقیق

پیشنهاد:

• طراحی سرنسخه به سبک مینیمال
• دریافت بازخورد از اطرافیان مثل منشی یا بیماران
• استفاده از الگوهای استاندارد و قابل چاپ حرفه‌ای
• طراحی متفاوت سرنسخه برای تخصص‌های مختلف

آیا طراحی سرنسخه برای پزشک متخصص اطفال الزاما باید مثل پزشک عمومی باشد؟ قطعا خیر.

پیشنهاد طراحی سرنسخه پزشکی برای چند تخصص

با توجه به نوع تخصص، طراحی سرنسخه میتواند کمی تغییر کند تا با مخاطب اصلی ارتباط بهتری برقرار کند.

نکات طلایی برای طراحی سرنسخه پزشکی

• از طراح گرافیک و از چاپخانه‌هایی کمک بگیرید که با نسخه‌های پزشکی آشنا هستند.

• اگر با چاپ دیجیتال سرنسخه را چاپ می‌کنید، حتما یک نسخه آزمایشی تهیه و آن را چک کنید.

• خوانایی سرنسخه مهم‌تر از زیبایی آن است.

• هراز چندگاهی به روزرسانی یا بازطراحی انجام دهید.

سوالات متداول درباره اصول طراحی سرنسخه پزشکی

1-آیا درج شماره نظام پزشکی الزامی است؟

بله، طبق دستورالعمل وزارت بهداشت، درج شماره نظام پزشکی در تمام سرنسخه‌ها الزامی است.

2-آیا می‌توان لوگو یا کیو آر کد در سرنسخه قرار داد؟

بله، تا زمانی که طراحی با اصول رسمی و حرفه ای هماهنگ باشد، اضافه کردن لوگو یا Qr کد مشکلی ندارد.

3-برای طراحی سرنسخه، بهتر است از طراح گرافیک استفاده کنیم یا طراحی را به چاپخانه بسپاریم؟

هر دو گزینه خوب است، طراح گرافیک قواعد حرفه ای و قانونی اصول طراحی سرنسخه پزشکی را می‌داند، و چاپخانه به رعایت استانداردهای دقیق چاپ کمک می‌کند.

4-استفاده از رنگ‌های خاص در سرنسخه چه محدودیتی دارد؟

رنگ‌های خیلی تند (مثلا قرمز یا نارنجی) توصیه نمی‌شود، چون هم باعث حواس پرتی و استرس و هم باعث کاهش خوانایی می‌شوند.

5-بهترین فرمت فایل برای چاپ سرنسخه چیست؟

فرمت PDF با رزولوشن بالا یا فرمت‌های وکتور مثل Ai یا EPS برای چاپ سرنسخه بهترین کیفیت را ارائه می‌دهند.

جمع بندی

در ظاهر، طراحی سرنسخه ممکن است موضوعی جزئی به نظر برسد؛ اما در عمل این سند کوچک نمایانگر هویت حرفه‌ای پزشک یا حتی یک درمانگاه یا کلینیک است. طراحی اصولی سرنسخه پزشکی، هم از بروز خطاهای پزشکی جلوگیری می‌کند، هم تصویری حرفه‌ای و قابل اعتماد از پزشک به بیمار منتقل می‌کند. رعایت اصول خوانایی، چیدمان منطقی، زیبایی شناسی و الزامات قانونی، 4 رکن اصلی طراحی موفق و حرفه ای یک سرنسخه پزشکی هستند.